Çalışanların Moralini Yükseltmek İçin Pratik ve Temel Bir Araç.
Bütün liderler sürekli olarak yönetim becerilerini geliştirmeye çalışırlar. Bugüne kadarki tecrübelerim, beni daha ileriye taşıyan geri bildirimlerin çoğunlukla astlarımdan geldiğini gösteriyor. İtiraf etmeliyim ki bu geri bildirimleri kabul etmem her zaman kolay olmuyor. Fakat mutlaka bu fikirleri dikkatle dinler ve üzerlerinde düşünmek için zaman ayırmaya çalışırım. Günün sonunda, bana liderlik becerilerimi geliştirme konusunda en çok fayda sağlayan geri bildirimler, özellikle bu tarz tavsiyeler olur.
Yıllar önce calisma arkadaslarimdan biri benimle calisirken yeterince takdir edilmediğini ve kendini değersiz hissettiğini söyledi. Bu beni şaşırttı, çünkü her fırsatta çevremdekilere teşekkür ettiğimi düşünüyordum. İlk tepki olarak, aslında onu takdir ettiğimi kanıtlamak için, hemen e-postalarımı açıp, ona yolladığım çok sayıda “teşekkür ederim” mesajını bile buldum. Fakat nedense, takdir etme mesajlarım ve hislerim, karşımdaki insan tarafından algılanmıyordu. J
Aynı dönemde, iş yerinde çalışanları takdir etme konusunda, birbirinden çok farklı yönetsel bakış açılarıyla karşılaştım. Bir yöneticinin “Niye, insanları takdir edelim, işleri, elbette yapacaklar,” dediğini bile duydum. Başka bir toplantıda, diğer bir yönetici söze “Takdir etmek sadece üstten asta doğru olmalıdır,” diye başladı ve “bir asistanın yöneticisine teşekkür etmesi saçmalıktır,” diyerek bitirdi.
Bu konudaki kafa karışıklığının altında yatan nedenleri daha iyi kavramak için çeşitli kitaplar ve makaleler okurken, farklı düşünceleri sorgulamaya devam ettim.
Takdir etmek neden bu kadar zor geliyor?
Çalışan Takdir Günü’nün mucidi Bob Nelson, 1994 yılında “Çalışanlarınızı Ödüllendirmenin 1001 Yolu” (yeni baskısında 1501) isimli kitabında “Bu kadar kolay bir şey, niye insanlara zor geliyor?” sorusunun cevabını net bir şekilde veriyor:
“Pek çok nedeni var: Meşguller, unutkanlar, o kadar yaratıcı değiller, bunun gerçekten de önemli olmadığına inanıyorlar, nasıl iyi yapılır bilmiyorlar. Ayrıca şöyle de düşünebiliyorlar; ‘Bu İnsan Kaynakları Departmanı’nın işi değil mi?’ ‘Kimse beni takdir etmiyor, bana yapıldığında ben de takdir etmeye başlarım,’ ‘İnsanlara teşekkür ediyoruz… Buna maaş deniyor,’ ‘İş bulduklarına dua etsinler,’ ‘Kim mutsuz gösterin, kısa bir konuşmayla hemen onları yola getireyim.” Yani moral yükselene kadar ‘dayak’ devam ediyor.” 13
Neden takdir etmeliyiz?
Anlaşılmak, onaylanmak ve takdir edilmek, insanların en büyük psikolojik ihtiyaçları arasında, yer alır4. Karşınızdakini takdir ettiğiniz veya bizzat takdir edildiğiniz bir anı hatırlayın; her iki taraf arasında pozitif duygular oluşmaya, akmaya başlar11.
Küçük bir çaba, bir insanın özgüvenini, kendine duyduğu saygıyı artırarak, yaşamında büyük etki yapabilir.10 Bu sayede çalışanlar, yaptıkları işin önemi olduğunu fark ederek, bunu yapmaya, isteyerek devam ederler.
Bilimsel araştırmalar, çalışanları takdir iletişimi kurmanın, işten ayrılma olasılığını azalttığını, müşteri memnuniyetini artırdığını ve bazı durumlarda verimliliği yükselttiğini gösteriyor2.
Nasıl takdir etmeliyiz?
İnsanları takdir etmek dikkatli çaba gerektirir. İçten olmalı ve kişiye özel yapılmalıdır1. Gallup’un 30 sektörde 10.000 iş grubu üzerinde yaptığı son analizler, karşıdakini takdir ederken en önemli anahtarın bireyselleştirme olduğunu gösteriyor. Yapılan takdirin anlamlı olması için, verenin değil, alanın tercihlerine göre kişiselleştirilmesi gerekiyor6.
İşyerindeki 5 Takdir Dilini anlatan harika bir kitap okudum². Herkesin kendine göre bir takdir dili var. Mesajımızı doğru aktardığımızdan emin olmak için, takdir edeceğimiz kişiye özel olanı bulmamız ve kullanmamız gerekiyor.
1 Numaralı Dil: Onaylama Cümleleri: Araştırmaya göre, çalışanlardan %45’ten fazlası sözlü övgülerle methedilmekten hoşlanıyor. Yani çalışanları en çok tercih ettikleri takdir dili bu.
2 Numaralı Dil: Kaliteli Zaman: Bazı insanlar, yöneticileriyle birlikte kaliteli zaman geçirme ihtiyacı duyuyor. Yöneticilerinin belli bir zaman dilimini sadece onlara ayırmasını, bu sırada her şeyin nasıl gittiğini sormasını ve onlara paylaşmak istedikleri şeyleri söyleme fırsatı vermesini istiyorlar. Birlikte iyi vakit geçirdiklerinde, yaptıkları işin ve katkının anlamlı olduğunu ve yöneticilerinin buna değer verdiğini hissediyorlar2.
3 Numaralı Dil: İşinde Destek: Bazı çalışanlar görev odaklıdır ve en değer verdikleri şey, insanların bu konuda ona destek olmasıdır. Bir kaynağa ihtiyaç duyduklarında veya zorlukla karşılaştıklarında, görevi tamamlamak için yöneticinin onlara yardım elini uzatması, bu kişiler için en güzel takdir biçimidir2.
4 Numaralı Dil: Maddi Armağanlar: Maddi armağanlara değer veren çalışanlara, takdir edildiği mesajını vermenin en etkili yolu, ona doğru maddi ödülü vermektir. Elbette bu hediyeler akıllıca seçilmelidir. İlginçtir, maddi armağanlar, çalışanların %70’i tarafından, EN DEĞERSİZ takdir edilme biçimi olarak algılanmaktadır3.
5 Numaralı Dil: Fiziksel Dokunuş: Heyecanla elini sıkmak, “beşlik çakmak” (high five), sırtını sıvazlamak veya sarılmak bazı çalışanlar için en etkili takdir edilme biçimidir2.
Kitabın yazarlarının sitelerine bakmanızı tavsiye ederim. En çok tercih ettiğimiz takdir biçimini anlamamıza yardımcı olan bir anketleri var. Ayrıca, bu uygulamaları şirketler için de gerçekleştirerek, takdir kültürünün yerleşmesine yardımcı olabiliyorlar.
Takdir etme nasıl yapılmalı?16
Takdirin şu şekilde yapıldığından emin olun:
Anında: Yapılan iyi işi görür görmez.
Samimi: Formalite icabı yapılan övgüler, ters teper.
Pozitif: Takdir ederken buna ayrıca “yapıcı” geri bildirimler eklemeyin.
Kişiselleştirilmiş: Farklı çalışanlar aynı stratejiye değişik tepkiler verebilir. Hangi takdir sistemini tercih ettiklerini öğrenin.
Belirgin: Çalışanın hangi iş ve davranış özelliklerini takdir ettiğinizi net biçimde dile getirin.
Kendiliğinden: Hep yoğun çalışan bir ekibi, düşünmeden çıkılan şık bir öğle yemeği veya ofiste sohbet sırasında birlikte alınan güzel bir kararla şaşırtın.
Hangi takdir etme yöntemi en çok hatırlanıyor?
Gallup’un araştırmasına göre, çalışanlara en çok hangi takdir biçimlerini hatırladıkları sorulduğunda, özellikle 6 yöntemin öne çıktığı görüldü (ve para bunlar arasında en başta gelen değildi):
- Ödül, sertifika veya takdirnameyle, toplum önünde takdir edilmek.
- Patron, yönetici, meslektaş veya müşteri tarafından, baş başayken takdir edilmek.
- Değerlendirme veya incelemeler sonunda yüksek seviyeli bir başarı kazanmak.
- Kendisine duyulan güvenin göstergesi olarak iş veya sorumluluklar açısından terfi almak veya yükselmek.
- Seyahat, para ödülü veya maaş artışı gibi parasal ödüller.
- Yaptığı işle ilgili gurur duymak veya kişisel tatmini yüksek olmak6.
Haydi, birbirimizi takdir etmeye başlayalım. Bu, hepimiz üzerinde çok güçlü bir olumlu etkisi olan, vazgeçilmez ve son derece kolay kullanılan bir araç.
Kaynakça:
- “Encouraging the Heart”, James S. Kouzes and Barry Z. Posner, Jossey-Bass, 1999.
- “The 5 Languages of Appreciation in the Work Place – Empowering Organisations by Encouraging People”, Gary D. Chapman, Paul E. White, 2011
- http://www.appreciationatwork.com/blog/100000-employees-share-how-they-want-to-be-appreciated/
- http://www.refreshleadership.com/index.php/2015/11/power-appreciation-employees-important/
- http://news.gallup.com/businessjournal/208487/right-culture-not-employee-happiness.aspx?g_source=ALL_GBJ_HEADLINES&g_medium=topic&g_campaign=tiles
- http://news.gallup.com/businessjournal/193238/employee-recognition-low-cost-high-impact.aspx
- https://www.inc.com/peter-economy/make-every-day-employee-appreciation-day.html
- http://www.egroupengage.com/blog/appreciation-in-the-workplace-giving-gifts-at-work
- https://hbr.org/2015/10/how-gratitude-can-help-your-career
- “The Power of Appreciation”, Justin Kramer at TEDxLosAltosHigh
- “The Power of Appreciation”, Mike Robbins at TEDxBellevue
- “The Transformative Power of Gratitude” Katia Sol at TEDxMission The City2.0
- https://www.inc.com/peter-economy/14-powerfully-beneficial-effects-of-gratitude.html
- Infographic; “Motivation and Recognition” https://virtual.ashridge.hult.edu/resource/read/motivation-and-recognition
